Το όνομα του Γιώργου Σεφέρη απένειμε ο Δήμος Πάφου σε ένα από τα σημαντικά πάρκα της πόλης μας, τιμώντας με τον τρόπο αυτό τον μεγάλο Νομπελίστα ποιητή. Και η επιλογή αυτή δεν ήταν βέβαια τυχαία. Τη σχέση του Σεφέρη με την πόλη μας, άγνωστη εν πολλοίς στο ευρύ κοινό, αναδεικνύει στη μελέτη του “Γιώργος Σεφέρης: Τα παφιακά ποιήματα. Μυθολογικές και μεσαιωνικές προεκτάσεις”, ο Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολις Πάφου Γιώργος Γεωργής. Συνοπτικά, τη σχέση αυτή συνθέτουν η επίσκεψη του επιφανούς λογοτέχνη και διπλωμάτη στην Πάφο τον Νοέμβριο του 1953 και τα δύο “παφιακά” ποιήματά του που τιτλοφορούνται “Επικαλέω τοι την θεόν” και “Νεόφυτος ο ΄Εγκλειστος μιλά”.
Από την εν λόγω μελέτη του Καθηγητή Γεωργή, επιλέγουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
Ο Γιώργος Σεφέρης, ύστερα από δεκάμηνη παραμονή στις χώρες της Αστάρτης-Αφροδίτης και του Άδωνη, αποφάσισε να περάσει τις όψιμες καλοκαιρινές διακοπές του στην Κύπρο. Πέρασε στο νησί ένα μήνα και τρεις μέρες. Ήρθε στις 6 Νοεμβρίου και έφυγε στις 9 Δεκεμβρίου 1953. Ταξίδεψε αεροπορικώς μαζί με τη γυναίκα του από τη Βηρυτό στη Λευκωσία το μεσημέρι της Παρασκευής 6 Νοεμβρίου. Στη διάρκεια της πτήσης διαβάζει Ηρόδοτο […]
Ο ποιητής με συνοδό του τον ξενιστή του στην Αμμόχωστο Ευάγγελο Λουΐζο θα περιηγηθούν την Κύπρο από την μια στην άλλη άκρη. Παντού φωτογραφίζει και κρατά σημειώσεις. Την Παρασκευή 20 Νοεμβρίου θα ξεκινήσουν από την Αμμόχωστο για την Πάφο. Θα περάσουν για λίγο από τη Λεμεσό, θα επισκεφθούν το μεσαιωνικό κάστρο στο Κολόσσι και στη συνέχεια το ναό του Απόλλωνα Υλάτη στο Κούριο. Τελευταίος σταθμός πριν από την Πάφο, τα Κούκλια, ο χώρος της Παλαιπάφου με το ναό της Αφροδίτης. Το ιερό είχε ανασκάψει από το 1887 αποστολή της Βρεττανικής Αρχαιολογικής Σχολής της Αθήνας και το είχαν αποτυπώσει τοπογραφικά […]
Μετά τα Κούκλια, αργά το απόγευμα, ο Ευάγγελος Λουΐζος, η Μαρώ και ο Γιώργος Σεφέρης έφτασαν στο Κτήμα. Η πόλη ήταν ακόμη σαφώς διαχωρισμένη από την Κάτω Πάφο. Κατέλυσαν στο ξενοδοχείο «Νέος Όλυμπος» του Σπύρου Βαρνάβα στην πλατεία Ελευθερίας. Ήταν το μόνο που διέθετε κάποιες ανέσεις. Είχε δεκατέσσερα δωμάτια, από τα οποία τα δύο διέθεταν μπάνιο με ζεστό και κρύο νερό, ενώ στο ξενοδοχείο λειτουργούσε και ένα ευπρεπές εστιατόριο. Χρέωνε 14 σελίνια τη μέρα, ποσό μεγάλο για την εποχή, ενώ τα άλλα δυο ξενοδοχεία το «Κεντρικόν» στην οδό Κατσικαντάρη και το «Πάνθεον» στο κέντρο της πόλης χρέωναν 4 σελίνια τη μέρα.
Ο ποιητής είχε φτάσει στην πόλη σε μια περίοδο θλίψης και απογοήτευσης. Στις 10 Σεπτεμβρίου, δύο περίπου μήνες πριν, ένας φονικός σεισμός, με πολλούς νεκρούς, είχε μετατρέψει μεγάλο μέρος της πόλης σε ερείπια. Άστεγοι και ρακένδυτα παιδιά κυκλοφορούσαν στους δρόμους. Δύο μέρες πριν φτάσουν στην Πάφο είχε πεθάνει, στις 18 Νοεμβρίου, ο Χριστόδουλος Γαλατόπουλος, ο δήμαρχος που μέσα σε μια δεκαετία, από το 1943, είχε μεταμορφώσει και εξωραΐσει την πόλη. Ο Σεφέρης με τη μηχανή στο χέρι φωτογραφίζει τα ερείπια και τα ξυπόλυτα σεισμόπληκτα παιδιά. Ευτυχώς δεν είχε υποστεί ζημιές η σειρά με τα νεοκλασικά σχολεία, που έδινε από τότε το στίγμα της ομορφιάς της πόλης. Κουβεντιάζει με τους ανθρώπους της, χαίρεται τη γλώσσα τους, παρακολουθεί τα παιχνίδια των παιδιών, ψάχνει τα έθιμα του τόπου.
Στο ημερολόγιο του σημειώνει:
Δήμαρχος Πάφου: Χριστόδουλος Γαλατόπουλος (ποιητής: Τραγούδια της φυλακής), που έκαμε την πλατεία Παλαμά κτλ.
Για σχολειό. Κάθε βαθιά συγκίνηση μας κάνει να σκεπτόμαστε πολλά.
Βρήκα έθιμα που μόνο από παιδί είχα γνωρίσει.
Σκέφθηκα παλαιούς και σεβαστούς φίλους (Παλαμά-Σικελιανό) από τον πόλεμο και δεν ξανάειδα.
Βρακάς Τάκη-Πλούμας.
Ελληνική γλώσσα ζωντανή. Γιατί πιστεύω στην ελληνική λογοτεχνία. Ζωντάνια γλώσσας μας όταν άλλες εξαντλούνται – ποιητάρηδες προφορικός λόγος – πιστεύω στη δημοτική μας παράδοση που είναι όσο παλιά και η λογία – Μακρυγιάννης, μύθοι αρχαίοι. […]
Άγνωστο παραμένει ποιό σχολείο της πόλης επισκέφθηκε ο ποιητής. Στο ημερολόγιο του σημείωσε μόνο «Για σχολειό». Η πόλη δεν είχε συνέλθει ακόμη από τους σεισμούς και στο Κτήμα βασίλευε μεγάλη φτώχεια. Προφανώς, τα ρακένδυτα παιδιά του θύμισαν εκείνα της Σκάλας των Βουρλών, όπου μαθητής περνούσε τα καλοκαίρια του ή τα προσφυγόπουλα της Μικρασιατικής Καταστροφής: Κάθε βαθειά συγκίνηση μας κάνει να σκεφτόμαστε πολλά, σημειώνει.[…]
Το πρωί του Σαββάτου 21 Νοεμβρίου ξεκίνησαν για ημερήσια εκδρομή για τον Άγιο Νεόφυτο και τον Κύκκο. Σταμάτησαν πρώτα στον Άγιο Νεόφυτο. Στη Μονή σώζεται στο βιβλίο των επισκεπτών με την υπογραφή του. […]
Ξαναγυρίζω στο παφιακό ταξίδι του Σεφέρη. Την Κυριακή το πρωί, 22 Νοεμβρίου, οι Σεφέρηδες με τον Λουΐζο περιηγήθηκαν την πόλη.
Στο ημερολόγιο του σημείωσε:
Πρωί Πάφος (ακαδημαϊκά ελληνοπρεπή γύψινα – στίχοι Παλαμά – θυμίζουν Ακαδημία κλπ).
Ο ποιητής φωτογραφίζει την τραυματισμένη, από τους σεισμούς, Πάφο του 1953. Ο φακός του αποτυπώνει την πλατεία Παλαμά, το λιμανάκι με το κάστρο και τα καΐκια που είναι αραγμένα μπροστά του, τους Τάφους των Βασιλέων και άλλους χώρους.
Μετά την πρωινή περιήγηση αναχώρησαν για την Αμμόχωστο με σύντομους σταθμούς στα Λουτρά της Αφροδίτης, την Πόλη Χρυσοχούς και το Βουνί.
Το πέρασμά του από την Πάφο ήταν σύντομο, αλλά πλήρες και μεστό. Στον ποιητικό του σάκκο κουβαλούσε τα υλικά για τα δυο παφιακά του ποιήματα «Επικαλέω τοι την θεόν» και «Νεόφυτος ο Έγκλειστος μιλά». […]
