Αναγνώριση από το Διοικητικό Δικαστήριο Κύπρου του θεμελιώδους δικαιώματος πρόσβασης
στη δικαιοσύνη και του έννομου συμφέροντος των Περιβαλλοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων να προσφεύγουν στα δικαστήρια για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος
Η Οικολογική Παρέμβαση Φίλοι του Ακάμα χαιρετίζει την πρόσφατη ενδιάμεση απόφαση του Διοικητικού
Δικαστηρίου Κύπρου στην υπόθεση με αρ. 1652/2018, μεταξύ Οικολογικής Παρέμβασης – Φίλοι του Ακάμα
– Οργάνωση Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (Αιτητών) και Κυπριακής Δημοκρατίας, μέσω
1. ΥπουργικούΣυμβουλίου,
2. Υπουργού Εσωτερικών και
3. Διευθύντριας Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, διά του
Γενικού Εισαγγελέα (Καθ’ ων η Αίτηση), στην παρουσία των ενδιαφερόμενων μερών (Cyprus Limni Resort &
Golf Courses PLC, Dilero Properties Ltd και Hamura Properties Ltd)
Η ενδιάμεση απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου Κύπρου ανακοινώθηκε την Πέμπτη, 05.05.2023, στο
πλαίσιο εκδίκασης της προσφυγής που υποβλήθηκε από τους αιτητές κατά της χορήγησης δύο
πολεοδομικών αδειών από τους καθ’ ων η αίτηση, στις 03.08.2018, για την ανέγερση δύο γηπέδων γκολφ,
με παρεμφερείς οικιστικές, τουριστικές και εμπορικές αναπτύξεις, τα οποία χωροθετούνται αφενός στην
περιοχή Λίμνη του Δήμου Πόλης Χρυσοχούς και αφετέρου στα διοικητικά όρια των Κοινοτήτων
Πελαθούσας, Κινούσας και Μακούντας. Σημειώνεται ότι τα δύο γήπεδα γκολφ με παρεμφερείς οικιστικές,
τουριστικές και εμπορικές αναπτύξεις χωροθετούνται εντός και πλησίον της προστατευόμενης περιοχής του
Δικτύου Natura 2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης Περιοχή Πόλις – Γιαλιά, η οποία έχει καθοριστεί για τη
διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας χλωρίδας και πανίδας.
Ειδικότερα, η εν λόγω προστατευόμενη περιοχή έχει καθοριστεί κυρίως για τη διατήρηση των δύο ειδών κοινοτικού
ενδιαφέροντος και προτεραιότητας των θαλάσσιων χελωνών Caretta caretta και Chelonia mydas.
Οι καθ’ ων η αίτηση ήγειραν προδικαστικές ενστάσεις, μεταξύ των οποίων και η έλλειψη εννόμου
συμφέροντος της Οικολογικής Παρέμβασης Φίλοι του Ακάμα ως περιβαλλοντικής οργάνωσης να εγείρει και
να προωθήσει την προσφυγή, στο πλαίσιο επίτευξης των στόχων και σκοπών της για προστασία του
περιβάλλοντος, οι οποίες ακούστηκαν κατά προτεραιότητα.
Το Δικαστήριο απέρριψε όλες τις προδικαστικές ενστάσεις των καθ ́ ων η αίτηση, με πιο σημαντική αυτή
της έλλειψης εννόμου συμφέροντος, ανοίγοντας για πρώτη φορά τον δρόμο πρόσβασης στη Δικαιοσύνη για
τις Περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για σκοπούς προστασίας του περιβάλλοντος. Σύμφωνα
με την ενδιάμεση απόφαση του Διοικητικού Δικαστηρίου, από τους όρους που τέθηκαν αρχικά με τις
πολεοδομικές άδειες, τις εγκρίσεις αργότερα και τις εγκρίσεις που προσβάλλονται με την υπό κρίση
προσφυγή, εντοπίζονται σημεία που φαίνεται να επιβαρύνουν το περιβάλλον, όπως είναι π.χ. η ανέγερση
ξενοδοχείου και η αύξηση του αριθμού οικοπέδων για ανέγερση κατοικιών. Συνεπώς, η πτυχή του εννόμου
συμφέροντος προς εξέταση είναι κατά πόσο οι αιτητές έχουν συμφέρον στην προστασία του περιβάλλοντος,
η βλάβη του οποίου ενδεχόμενα να προκύπτει από τις προσβαλλόμενες πράξεις.
Το Δικαστήριο αναγνώρισε το δικαίωμα των Περιβαλλοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων να
προσφεύγουν στα δικαστήρια, για σκοπούς προάσπισης των σκοπών που είναι ταγμένες να προστατεύουν,
το οποίο όπως αναφέρει κωδικοποιήθηκε μέσω της Σύμβασης του Aarhus (Convention on Access to
Information, Public Participation in Decision-Making and Access to Justice in Environmental Matters,
25.06.1998)2, η οποία διασφαλίζει την πρόσβαση σε πληροφορίες και τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη
αποφάσεων και την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα.
Η Σύμβαση κυρώθηκε από την Κυπριακή Δημοκρατία με τον περί της Σύμβασης του Aarhus αναφορικά με την Πρόσβαση στην
Πληροφόρηση, τη Δημόσια Συμμετοχή στη Λήψη Αποφάσεων και την Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη σε
Περιβαλλοντικά Θέματα Νόμο [Ν. 33(ΙΙΙ)/2003] και υλοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του
Κανονισμού 1367/2006, ημερομηνίας 06.09.20064.
Οι Περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις περιλαμβάνονται στον ορισμό του επηρεαζόμενου κοινού νοουμένου, όμως, ότι ικανοποιούν τις πρόνοιες της εθνικής νομοθεσίας. Το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι το δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη πρέπει να κρίνεται ελαστικά, έτσι ώστε να μην καταργούνται τα δικαιώματα που επιδιώκει να προστατεύσει η
Σύμβαση.
Δεδομένου ότι η περιοχή χωροθέτησης των δύο γηπέδων γκολφ, με παρεμφερείς οικιστικές, τουριστικές
και εμπορικές αναπτύξεις, τα οποία αφορούν οι προσβαλλόμενες πολεοδομικές άδειες βρίσκονται εντός
ή/και πλησίον της προστατευόμενης περιοχής του Δικτύου Natura 2000 Ειδική Ζώνη Διατήρησης Περιοχή
Πόλις – Γιαλιά, μεταξύ της Χερσονήσου του Ακάμα και του Κόλπου της Χρυσοχούς – που προβάλλουν μέσω
του καταστατικού των αιτητών ως προεξέχουσες περιοχές που επιδιώκουν οι αιτητές να προστατεύσουν,
το Διοικητικό Δικαστήριο κατέληξε ότι η απαίτηση για ύπαρξη εννόμου συμφέροντος ικανοποιείται.
Η Οικολογική Παρέμβαση Φίλοι του Ακάμα θεωρούν την εν λόγω απόφαση σημαντική και καθοριστική για
το δικαίωμα των Περιβαλλοντικών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων να προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη,
καθότι είναι η πρώτη που εκδίδεται επί του θέματος σε πλήρη συμμόρφωση με τις επιταγές του διεθνούς
και ενωσιακού δικαίου, το οποίο, σύμφωνα και με τις Επισκοπήσεις της Εφαρμογής της Περιβαλλοντικής
Νομοθεσίας και Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Κύπρο, ημερομηνίας 03.02.2017 (σελ. 30)5 05.04.2019 (σελ. 37)6
και 08.09.2022 (σελ. 50-52)7, πρέπει να διέπεται από μία δέσμη εγγυήσεων, η οποία
επιτρέπει στους πολίτες και στις ενώσεις τους να προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη κατά πράξεων ή
παραλείψεων της δημόσιας διοίκησης. Μεταξύ άλλων, καλύπτει το δικαίωμα προσφυγής (νομιμοποίηση),
το δικαίωμα προστασίας από το απαγορευτικό κόστος και το δικαίωμα πρόσβασης σε πρακτική
πληροφόρηση.
Όπως επισημαίνεται από τη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις εν λόγω
Επισκοπήσεις, οι αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν παρέχουν επαρκή πρακτική ηλεκτρονική
πληροφόρηση σχετικά με την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα. Επιπλέον, η
προσέγγιση των αρμόδιων αρχών της Κυπριακής Δημοκρατίας ως προς τη νομιμοποίηση βασίζεται στη
στενή ερμηνεία του εννόμου συμφέροντος και είναι περιοριστική, με αποτέλεσμα οι Περιβαλλοντικές Μη
Κυβερνητικές Οργανώσεις να μην μπορούν εύκολα να προσφεύγουν ενώπιον εθνικών δικαστηρίων.
Για νομοθετικές πράξεις του παράγωγου δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θεσπίζουν συγκεκριμένες
διατάξεις για την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη υπάρχει αντίστοιχη Κυπριακή νομοθεσία. Ωστόσο, έως σήμερα
δεν υπήρχε Κυπριακή νομολογία, από την οποία να προκύπτει πώς θα κρίνονταν από τα Κυπριακά
δικαστήρια υποθέσεις σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση της φύσης, που
εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του εν λόγω παράγωγου δικαίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θέτει ως δράσεις προτεραιότητας, για σκοπούς ενίσχυσης της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, την καλύτερη ενημέρωση του κοινού σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη, καθώς και τη διασφάλιση της νομιμοποίησης των Περιβαλλοντικών Μη Κυβερνητικών
Οργανώσεων να προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη για θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και διατήρησης
της φύσης.
Με βάση τα πιο πάνω, η Οικολογική Παρέμβαση Φίλοι του Ακάμα θεωρεί ότι η ενδιάμεση απόφαση του
Διοικητικού Δικαστηρίου Κύπρου, ημερομηνίας 04.05.2023, κατοχυρώνει πλέον και σε επίπεδο νομολογίας
των δικαστηρίων της Κυπριακής Δημοκρατίας, το θεμελιώδες – δηλαδή ουσιαστικό και διαδικαστικό –
δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη και συνεπώς το έννομο συμφέρον των Περιβαλλοντικών Μη
Κυβερνητικών Οργανώσεων να προσφεύγουν στα εθνικά δικαστήρια για θέματα προστασίας του
περιβάλλοντος και διατήρησης της φύσης, όπως ακριβώς ισχύει και σε κοινοτικό επίπεδο, με βάση την
πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ως εκ τούτου, η εν λόγω απόφαση διασφαλίζει την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων της Σύμβασης του Aarhus, του Κανονισμού (ΕΚ)Αριθ. 1367/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Σεπτεμβρίου 2006, για την εφαρμογή στα όργανα και τους οργανισμούς της Κοινότητας των διατάξεων της Σύμβασης του Aarhus σχετικά με την πρόσβαση στις πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα, καθώς και του περί της Σύμβασης του Aarhus αναφορικά με την Πρόσβαση στην Πληροφόρηση, τη Δημόσια Συμμετοχή στη Λήψη Αποφάσεων και την Πρόσβαση στη Δικαιοσύνη σε Περιβαλλοντικά Θέματα (Κυρωτικού) Νόμου της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Καταλήγοντας, η Οικολογική Παρέμβαση Φίλοι του Ακάμα ευχαριστεί δημόσια το Δικηγορικό Γραφείο
Νικολέττα Χαραλαμπίδου Δ.Ε.Π.Ε., το οποίο την εκπροσωπεί στην εν λόγω υπόθεση καθώς και την
Πρωτοβουλία για τη Διάσωση των Φυσικών Ακτών και την Κίνηση Save Akamas για τη στήριξή τους.
