Η Γλαύκα της Θεάς Αθηνάς και ο συμβολισμός της
Η κουκουβάγια το ιερό πουλί της Θεάς Αθηνάς, αποτελεί σύμβολο σοφίας, σύνεσης, αλλά και της πόλης των Αθηνών. Ως ιερό πουλί της Αθηνάς ονομάζεται «Γλαύκα», καθώς ένα από τα προσωνύμια της Θεάς της Σοφίας ήταν «γλαυκώπις», λόγω των σπιθιροβόλων γαλάζιων ματιών της.
Η Γλαύκα συμβολίζει την σοφία, διότι είναι νυχτόβιο πτηνό το οποίο έχει εξαιρετική όραση ακόμα και στο σκοτάδι. Έχει την φυσική συνεπώς ιδιότητα να βλέπει την «αθέατη πλευρά των πραγμάτων», εκεί που άλλοι αδυνατούν λόγω του σκότους.
Συμβολίζει κατ’ αυτόν τον τρόπο την «σοφία» που αφορά την μετουσίωση της απλής γνώσης σε βίωμα, πνευματικότητα και στάση ζωής. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μόνο μακριά από το φως της ημέρας και την φασαρία («εις εαυτόν διείσδυση), όταν ο άνθρωπος απομονώνεται από το φυσικό περιβάλλον του, προσπαθώντας να ανακαλύψει την αυτογνωσία, την πραγματική υπόσταση των πραγμάτων, και την Θεία του υπόσταση.
Σύμβολο ο μπούφος;
Εάν έχετε φυλαγμένα τα σχολικά σας βιβλία , κοιτάξτε προσεκτικά το σήμα του Οργανισμού Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων, που βρίσκεται στο οπισθόφυλλο. Οι περισσότεροι θα παρατηρήσετε, αρχικά, ότι πρόκειται για το γνωστό από την αρχαιότητα σύμβολο της σοφίας, την κουκουβάγια. Ο Ο.Ε.Δ.Β., προφανώς, θέλησε να χρησιμοποιήσει το συγκεκριμένο πτηνό για καθαρά συμβολικούς λόγους. Η περιεκτικότητα των βιβλίων με γνώση, δεν θα μπορούσε να αποδοθεί παραστατικά καλύτερα από το αρχαιοελληνικό σύμβολο της γνώσης και της θεάς Αθηνάς, την κουκουβάγια.
Δυστυχώς, όμως, το πτηνό που απεικονίζεται και σηματοδοτεί επί σειρά ετών τα σχολικά εγχειρίδια, δεν είναι άλλο από αυτό που ανήκει στην οικογένεια των γλαυκών, τον μπούφο. Για να γίνει εμφανής η διαφορά, χρειάζεται να διευκρινίσουμε τον όρο γλαύκα από τον όρο κουκουβάγια. Με τον όρο «γλαύκα» εννοούμε όλα τα είδη της τάξεως των Γλαυκόμορφων, ενώ με τον όρο «κουκουβάγια» χαρακτηρίζουμε μονάχα τη γλαύκα του είδους «Αθηνά η νυκτία» (Athene noctua). Ο μπούφος ανήκει στην τάξη των γλαυκόμορφων πτηνών και δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως κουκουβάγια. Η χρήση της λέξης κουκουβάγια αποδίδεται μόνο στο είδος γλαύκας Athene noctua.
Ποιά, όμως, είναι η διαφορά της κουκουβάγιας από τον μπούφο; Αρχικά, η διαφορά στην εικονογράφηση αυτών των δύο πτηνών, βρίσκεται στο κεφάλι. Στο κεφάλι του μπούφου σχηματίζεται ένα είδος αυτιών, από φτερά, εν αντιθέση με την κουκουβάγια, στης οποίας το κεφάλι δεν υπάρχει αντίστοιχος σχηματισμός. Σκεφτείτε ότι αυτή τη λεπτομέρεια την γνώριζαν οι αρχαίοι έλληνες, αφού το αρχαίο αθηναϊκό τετράδραχμο του 5ου αιώνα π.Χ. φέρει την εικόνα της κουκουβάγιας χωρίς αυτά τα «αυτιά». Αντίγραφο του αθηναϊκού τετράδραχμου υπάρχει σε κάθε ελληνικό σπίτι και σε κάθε ελληνική τσέπη (κι όχι μόνο). Βρίσκεται στη μια πλευρά του ελληνικού κέρματος του ενός ευρώ. Παρατηρήστε και συγκρίνετε το σήμα του Ο.Ε.Δ.Β. με αυτό του ευρώ. Η διαφορά είναι εμφανέστατη στο κεφάλι των δύο αυτών πτηνών.
Όπως γνωρίζουμε, ο μπούφος κάνει, περισσότερο, καθιστική ζωή και τον πιο πολύ καιρό, όταν τον παρατηρεί κανείς, δίνει την εντύπωση ότι κοιμάται. Επίσης, συνηθίζει να έχει το στόμα του ανοιχτό, με σκοπό να μπουν μέσα έντομα και πουλιά ώστε να τραφεί. Δεν πιστεύουμε, λοιπόν, πως ο συμβολισμός του εμβλήματος έχει, την οποιαδήποτε, σχέση με τον μαθητή και γενικότερα με τη γνώση. Η εικονογράφηση, επομένως, του εμβλήματος των σχολικών βιβλίων, μπορεί να χαρακτηριστεί ατυχής κι ελπίζουμε να οφείλεται σε άγνοια ή μάλλον σε απροσεξία.
ΠΗΓΕΣ : 1. pentapostagma.gr
2. geotr.wikidot.com/ LECTURE B
